یازده راهکار برای پیشگیری از سکته‌ی مغزی
برای  پیشگیری از یک حمله‌ی مغزی بالقوه ویرانگر، هیچ وقت دیر نیست!
همانند پسر عموها، سکته‌ی مغزی و بیماری‌های قلبی، اصل و نسب یکسانی دارند. هر دو نتیجه‌‌ی آمیزه‌ای از ذات (ژنتیک)، تربیت (آموزش و پرورش و محیط اطراف) و انتخاب‌های فرد (سیگار، ورزش و غیره) هستند. برای بسیاری از ما، عامل انتخاب‌های فردی، نقش بسیار عمده‌ای را در جلوگیری از بروز سکته‌ی مغزی بازی می‌کند.

راهنما‌ها و راهبردهایی که در مورد پیشگیری از سکته‌ی مغزی هستند، نشان می‌دهند که الگوی زندگی سالم می‌تواند تا 80 درصد از خطر بروز سکته‌ی مغزی بکاهد. هیچ دارو، تجهیزات یا عوامل محیطی دیگری نمی‌تواند تا این حد در این زمینه مؤثر باشد.

« سکته ‌« عبارتی که در این بیماری به کار می‌رود، نشان دهنده‌ی چگونگی بروز آن است: مثل اَجلِ مُعَلَق ! بروزی ناگهانی! ؛ اما برخلافِ بروز ناگهانی، سکته‌ی مغزی در اثر یک روند آسیبی تدریجی و طولانی در عروق خونی، در طی چندین سال به وجود می‌آید. در طی چند دهه از زندگی، بر اثر عواملی مانند تشکیل و رشد پلاکی که عروق را مسدود می‌کنند یا  در نتیجه‌ی عوامل دیگری مانند فیبریلاسیون دهلیزی (نوعی آریتمی و ضربان قلب غیرطبیعی) زمینه‌ی بروز سکته‌ی مغزی فراهم می‌شود. این رخ دادن بسیار تدریجی، بیانگر آن است که می‌توان با جلوگیری از آسیب عروقی، از بروز سکته‌ی مغزی پیشگیری نمود.

دو نوع سکته‌ی مغزی
سکته‌ی مغزی زمانی رخ می‌دهد که جریان خون به قسمتی از مغز، متوقف شود. در اثر نرسیدن اکسیژن، سلول‌های مغز در عرض چند دقیقه شروع به مردن می‌کنند. سکته‌ی مغزی یکی از علل شایع مرگ و میر در سطح جهان است. اما با این حال در اغلب موارد سکته‌ی مغری کشنده نیست. با اینکه در برخی موارد سکته‌ی مغزی عوارض ذهنی و جسمی به جای نمی‌گذارد ولی در بسیاری از موارد افراد پس از سکته‌ی مغزی دچار عوارضی مانند از دست دادن توانایی سخن گفتن، فلج و دیگر مواردی می‌شوند که برای مدت‌های طولانی باقی می‌مانند. ئر حقیقت از هر سه نفری که از سکته‌ی مغزی جان سالم به در می‌برند، یک نفر دچار ناتوانی دائمی می‌شود و تعداد بسیاری نیز به مراقبتی طولانی نیاز پیدا می‌کنند.

سکته‌ی مغزی ایسکمیک زمانی رخ می‌دهد که لخته‌ی خون یا ذرات دیگری سبب انسداد یکی از عروق داخل مغز یا یکی از رگ‌هایی که به مغز خون‌رسانی می‌کنند، می‌شود. حدود 80درصد سکته‌های مغزی به این شکل رخ می‌دهند. بقیه‌ی سکته‌های مغزی در اثر خونریزی اتفاق می‌ٱفتند که به آنها سکته‌های مغزی هموراژیک گفته می‌شود.  در این نوع سکته‌های مغزی؛ یکی از عروق خونی در داخل مغز، پاره می‌شود. این خونریزی سبب عدم اکسیژن رسانی به بخشی از مغز شده و در نتیجه سلول‌های آن بخش از مغز می‌میرند. همچنین تعدادی از سلول‌های مغز در اثر افزایش فشار در داخل مغز در اثر خونریزی، از بین می‌روند. هر چند که سکته‌ی مغزی ایسکمیک و هموراژیک حتی در روش درمان با هم متفاوت هستند، ولی در پیشگیری بسیار به هم شبیه هستند.

ســــــه نوع خطر
شما می‌توانید برخی از عوامل خطر ایجاد سکته‌ی مغزی را تغییر دهید، نه همه‌ی عوامل آن را !

عوامل خطر غیرقابل تغییر:
شامل سن، جنس، وزن هنگام تولد، نژاد و یا ژنتیک. کسی که پدرش دچار سکته‌ی مغزی شده است، بالای 60 سال سن دارد و هنگام تولد وزن کمی داسته است، بیشتر از کسی که سابقه‌ی خانوادگی سکته‌ی مغزی ندارد، سنش زیر 45 سال است و هنگام تولد وزن مناسبی داشته است، در معرض بروز سکته ی مغزی قرار دارد. این عوامل فرد را در معرض سکته‌ی مغزی قرار می‌دهند و از طرفی قابل تغییر نیز نیستند. هر چقدر این عوامل خطر غیرقابل تغییر بیشتر باشند، تعدیل عوامل خطری که قابل تغییر هستند، اهمیت بسیار بیشتری پیدا می‌کند!

عوامل خطر قابل تغییر:
عواملی هستند که شما را در معرض خطر سکته‌ی مغزی قرار می‌دهند ولی قابل کنترل هستند. این عوامل تعداد زیادی دارند و شامل مواردی مانند فشار خون، دیابت، مصرف سیگار، تغذیه‌ی پُرنمک و غیره می‌شوند.

برخی عوامل دیگر نیز در دست بررسی هستند تا ارتباط‌شان با بروز سکته‌ی مغزی بیشتر مشخص شود؛  مانند میگرن، آپنه‌ی انسدادی خواب، بیماری‌های لثه، عفونت‌ها و برخی مارکرهای خونی مانند لیپوپروتئین‌a.

در جـــــــــــدول زیر عوامل خطر در ایجاد سکته‌ی مغزی را می‌بینید.

یازده راهکار برای پیشگیری از سکته‌ی مغزی
شما می‌توانید از راه‌های مختلفی با سکته‌ی مغزی مبارزه کنید. یک حرکت مبارزانه خوب است، امّا مبارزه‌ا‌ی همه جانبه بهتر است! شما می‌توانید برای رهایی از سکته‌ی مغزی یازده مورد زیر را انجام دهید:
- فشارخون خود را بدانید و آن را کنترل نمایید.
- سیگار نکشیدا اگر سیگاری هستید، آن را ترک کنید.
- اگر لازم است، وزن کم کنید.
- فعالیت فیزیکی بیشتری داشته باشید.
- در صورت نیاز برای بررسی وجود فیبریلاسیون بطنی در خود و درمان آن به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
- در مورد درمان حملات ایسکمیک گذرا (TIA) یا سکته‌های مغزی کوچک و گذرا، جــــدی باشید.
- بیماری‌های مربوط به سیستم گردش خون مانند کم‌خونی داسی شکل، بیماری‌‌های شریان‌های محیطی و کم خونی‌های شدید را درمان کنید.
- میزان قند و چربی خون خود را بدانید و آن را کنترل نمایید.
- از مصرف بی‌رویه‌ی الکل بپرهیزید.
- یک رزیم غذایی مناسب، کم نمک و پر پتاسیم داشته باشید.
- علایم هشدار دهنده در مورد سکته‌ی مغزی را بشناسید و به آن‌ها واکنش فوری نشان دهید.

علایم هشدار دهنده‌ی سکته‌ی مغزی
اگر یک یا چند علامت از علایم زیر را در خود یا فرد دیگری مشاهده کردید، باید به طور جدی نکران آن باشید که سکته‌ی مغزی رخ داده است؛ فوری با نزدیک‌ترین اورژانس پزشکی تماس گرفته، تقاضای کمک نمایید.
- احساس کرختی، بی‌حسی و ضعف ناگهانی در صورت، دست‌ها یا پاها؛ به خصوص وقتی این علایم فقط در یک طرف بدن وجود داشته باشند.
- بروز ناگهانی حالت گیجی یا ناتوانی در صحبت کردن یا فهم و درک
- بروز ناگهانی مشکلات بینایی در یک یا دو چشم
- بروز ناگهانی مشکلاتی در راه رفتن، حفظ تعادل و یا موقعیت