تب چاپ

تب
تب به معنای افزایش دمای بدن و رسیدن آن به بالای محدوده‌ی طبیعی آن است. اما به هرحال دمای بدن بین افراد مختلف  بسته به میزان فعالیت فیزیکی و در ساعات مختلف شبانه‌ روز، متفاوت است. به طور معمول درجه حرارت بدن می‌تواند در طول شبانه روز، نیم درجه تغییر کند.

معمولاً دمای بدن بیش از  37/2 درجه در اول صبح یا بیش از  37/7 درجه در عــصر، تب محسوب می‌شود.

بخشی از مغز به نام هیپوتالاموس در حکم ترموستات بدن است  و زمانی که همجه جیز در بدن عادی و طبیعی است، هیپوتالاموس دمای بدن را در حد طبیعی نگه می‌دارد. تب زمانی رخ می دهد که هیپوتالاموس درجه‌ی دمای بدن را روی مقادیر بالاتر می‌برد. علت این نوع تغییر تنظیم دما در هیپوتالاموس، مولکول‌هایی هستند که پیروژن نامیده می‌شوند. پیروژن‌ها می‌توانند از خارج بدن وارد شوند (    پیروژن خارجی) و یا در داخل بدن تولید شوند (پیروژن داخلی) . پیروژن‌های خارجی سمومی هستند که توسط ویروس‌ها یا باکتری‌ها تولید می‌شوند. پیروژن‌های داخلی مواد شامل شیمیایی غیرطبیعی‌ایی که توسط تومورها تولید می‌شوند و پروتئین‌هایی که در طی پاسخ طبیعی سیستم ایمنی بدن آزاد می‌شوند، هستند.

علل تب شامل این موارد است:
- هزاران باکتری، ویروس و انگل که سبب تعداد بسیار زیادی از بیماری‌ها می‌شوند مانند عفونت‌های قسمت فوقانی دستگاه تنفسی،  ذات‌الریه (پنومونی)، اسهال و عفونت‌های دستگاه ادراری.
- موقعیت‌‌های مزمن التهابی  مانند روماتیسم مفصلی
- آسیب‌های شدید من جمله جــــــراحی
- واکنش بدن به برخی داروها یا واکسن‌ها
- انواع مشخصی از سرطان‌ها

علایم همراه با تب
علایم شایعی که با تب همراه هستند شامل چنین مواردی است: لــرز، تعریق، سردرد، دردهای عضلانی، کم اشتهایی، دانه‌های قرمز روی پوست،‌ بی‌قراری و احساس ضعف عمومی.
همچنین تب بالا می‌تواند منجر به علایمی در ذهن و اختلالات ذهنی مانند گیجی، پرخوابی، تحریک‌پذیری و تـــشنــــج شود.

تـشــــــنج ناشی از تب، در کودکان زیر  سال شایع است. این تشنج معمولاً در ابتدای بیماری که تب به شکل ناگهانی بالا می‌رود، رخ می‌دهد. در نوزادان و کودکان نوپاة تشنج ناشی از تب شامل انقباض و سفتی عضلات بدن و تشنج عمومی برای مدت  دقیقه است. اعلب پس از تشنج، کودک به یک خواب طولانی فرو می‌رود.
برخی علایم خاص همراه با تب می‌تواند به تشخیص علت تب کمک کند. به طور مثال تب همراه با استفزاغ و اسهال ممکن است ناشی از التهاب دستگاه گوارش باشد و تبی که همراه سرفه، تنگی نفس و خلط زرد- خاکستری است؛ احتمالاً ناشی از ذات‌الریه یا همان پنومونی است.

تشـــــــــــــخیص در تب
الگوی تب  (زمان حداکثر و حداقل درجه حرارت، دوره‌ای بودن، راجعه بودن و...) می‌تواند به تشخیص علت آن کمک کند. برای تشخیص علت دقیق تب ممکن است پزشک پرسش‌های زیر را مطرح سازد:
- علایم سرماخوردگی یا انفلوانزا
- درد شکمی، تهوع، استفراغ و اسهال
- درد یا احساس ناراحتی در هر قسمتی از بدن
- تماس با افراد بیمار در خانه یا محل کار
- هرگونه تماس نزدیک با حیوانات در روزهای اخیر
- وجود هرگونه اسباب و دستگاه مصنوعی در داخل بدن مانند مفصل مصنوعی یا دریچه‌ی قلب مصنوعی
- هرگونه سابقه‌ی جراحی اخیر یا وجود جراحت و بریدگی عمیق یا وسیع در بدن
- وضعیت‌های التهابی مزمن مانند روماتیسم مفصلی
- واکسیناسیون اخیر
- مسافرت اخیر به خصوص به کشورهای خارجی

پزشک درجه‌ی بدن فرد را با با قرار دادن درجه‌ی مخصوص در دهان، کانال گوش یا معقد بیمار اندازه می‌گیرد. بسته به آنکه حدس زده شود که محل عفونت کجاست؛ پزشک فرد را معاینه می‌کند:
پوست ـ بررسی وجود عفونت، ضایعات پوستی و جراحات
غدد لنفاوی ـ بررسی تورم غددلنفاوی در نزدیکی محل عفونت
چشم‌ها ـ بررسی قرمزی یا زردی در سفیدی چشم
دهان و حلق ـ بررسی وجود عفونت در حلق و لوزه‌ها یا وجود آبسه
سیستم قلبی ـ عروق ـ‌بررسی اختلالات قلبی یا عفونت قلبی
شکم ـ بررسی عفونت کیسه‌ی صفرا، روده‌ها یا آپاندیس
مفاصل ـ بررسی التهاب مفاصل
دستگاه تناسلی ـ بررسی عفونت‌های منتقله‌ی جنسی
دستگاه عصبی ـ بررسی عفونت مغزی (انسفالیت) یا مننژیت (التهاب و عفونت پرده‌ای که مغز را در بر می گیرد).

بسته به شرح‌حال و معاینه ممکن است نیاز به انجام آزمایشاتی نیز وجود داشته باشد. مانند آزمایش خون، ادرار، مدفوع یا بررسی مایع مغزی‌ـ نخاعی، تصویر برداری، سونوگرافی، بیوپسی و ...
طول مدت تب به علت تب بستگی دارد و ممکن است از چن روز تا چند هفته باشد.

چگونه تب را کاهش دهیــــــم؟
درمان اصلی تب، درمان علت آن است. برای کمک به کاهش تب گاهی پزشک به بیمار  توصیه می‌کند که:
- برای جلوگیری از کم‌آبی بدن مقادیر کافی آب و مایعات (آب میوه) بنوشد. مایعات به خنک کردن بدن کمک می‌کنند و نمک‌ها و مواد معدنی حیاتی بدن (الکترولیت‌ها) را باز پُر می‌کنند. در طی اسهال و استفراغ الکترولیت‌ةای بدن از دست می‌روند. در موارد شدید ممکن است به سرم نیاز باشد.
- غذاهای سبکی بخورد که هضم آسان دارند.
- به میزان کافی استراحت کند.
- از داروهای تب بُر مانند استامینوفن، ایبوپروفن یا آسپیرین استفاده نماید. استامینوفن ارجح است و در کودکان (زیر 16 سال) نباید از آسپیرین استفاده نمود؛ چرا که عوارض خطرناکی تا حد مرگ می‌تواند در بر داشته باشد. در کودکان می‌توان برای پایین آوردن تب از ایبوپروفن و استامینوفن (هر دو) به همراه پاشویه با اسفنج و آب ولرم استفاده کرد. در صورت عدم پایین آمدن تب در ساعت‌های اولیه رغم انجام تدابیر فوق، حتماً با پزشک تماس بگیرید.

تب ممکن است به بدن در مقابله با عفونت کمک کند، بنابراین برخی پزشکان معتقدند که نباید به طور عادی تب را فوری پایین آورد و درمان تب فقط در مواردی که تب شدید است، لازم است، هرچند که برخی پزشکان این نظر را قبول ندارند.

علایم هشدار دهنـــــــــده
با بروز این علایم به صورت اورژانسی به پزشک مراجعه نمایید:
- تشـــــنج
- کاهش سطح هوشیاری
- گیجی
- سفتی گردن
- تنگی نفس
- درد شدید در هرجایی از بدن
- تورم و التهاب در هرجایی از بدن
- ترشح واژینال (تناسلی) غیر طبیعی، زیاد، سبز یا زرد- خاکستری رنگ یا بد بو
- وجود علایم عفونت ادراری مانند تکرر ادرار، سوزش ادرار، عدم توانایی کنترل ادرار، تغییر رنگ ادرار و ...
- در نوزادان زیر سه ماه با بروز تب به هر میزانی، باید فوری به پزشک مراجعه شود.
- در صورت بروز تب بدون هیچ علامت خاص همراهی که بتوان دلیل تب را حدس زد، در صورتی که تب بیش از دو روز طول بکشد، باید به پزشک مراجعه نمود.